Vermoeidheid

 
Vermoeidheid, wanneer dat regelmatig of chronisch is, kan iemand flink beperken in het leven. Een gezond voedingspatroon en dito leefstijl kunnen de klachten een stuk verminderen helpen bij energietoename. Weinig energie wordt ook wel vermoeidheid of moeheid genoemd. Energie wordt omschreven als het vermogen om te handelen. Met handelen wordt het verrichten van de dagelijkse bezigheden bedoeld. Het uitvoeren van normale activiteiten wordt steeds moeilijker, wanneer weinig energie beschikbaar is. Iedereen heeft wel eens minder energie. Het energieniveau kan tijdelijk verlagen door stress of ziekte. Het energieniveau kan ook langdurig verlagen. Veelal hebben mensen dan het gevoel achter de feiten aan te lopen. Ze komen nergens meer aan toe en worden overal moe van. Soms hebben ze last van concentratieproblemen of nervositeit. Van de Nederlandse bevolking heeft een derde last van vermoeidheid. 16% van de huisartsbezoeken heeft te maken met vermoeidheid. 200.000 mensen hebben langdurig ernstige, onverklaarbare vermoeidheidsklachten. Ongeveer 80.000 hiervan zijn gediagnosticeerd met Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS) oftewel Myalgische Encephalopathie (ME). Deze ziekte wordt gekenmerkt door ernstige vermoeidheid. Jaarlijks komen er 10.000 patiënten bij.
 
Vermoeidheid wat niet wordt veroorzaakt door een aandoening kan met een energietoename aanpak worden geholpen. Deze vermoeidheid wordt veelal voortgebracht door factoren van buitenaf. Bijvoorbeeld de leefstijl, het voedingspatroon en (vaak zelfopgelegde) druk. Mensen vragen veel van zichzelf. Naast een liefdevolle ouder en partner willen ze een goede werknemer en betrouwbare vriend zijn. Geen wonder dat mensen weleens last hebben van een tekort aan energie. Iedereen heeft weleens momenten waarop alles even teveel wordt. De energie is ver te zoeken en de kleinste handelingen kosten moeite. Gelukkig zijn er manieren om deze gevoelens te verminderen of zelfs kwijt te raken. Het aanpassen van de leefstijl en voeding kan de batterij weer herladen. Juist in een tijd als deze is energietoename een geschikt voedingsdoel voor veel mensen.
 

Oorzaken vermoeidheid

Er zijn twee vormen van vermoeidheid, namelijk acute en chronische vermoeidheid. Acuut betekent plotseling opkomend en kortdurend. Chronisch betekent herhaaldelijk terugkerend en langdurend. Acute vermoeidheid treedt op als een alledaagse klacht. Deze vorm gaat meestal vanzelf weer over. Een goede nachtrust of een ochtend uitslapen verricht wonderen. Acute vermoeidheid kan worden veroorzaakt door:

• bijwerkingen van een geneesmiddel;
• gebrek aan lichaamsbeweging;
• slaapproblemen;
• stress;
• pijn.

Chronische vermoeidheid kan wekenlang of zelfs maandenlang duren. Deze vorm kan duiden op een onderliggende aandoening. Soms heeft men moeite om uit bed komen of kan men dagelijkse bezigheden nauwelijks uitvoeren. Waarschijnlijk is de vermoeidheid dan een symptoom van een onderliggend probleem. Aandoeningen die vermoeidheid kunnen veroorzaken zijn:

• kanker;
• overbelasting;
• hartaandoeningen;
• psychische aandoeningen;
• vermoeidheid na een operatie;
• lage bloedsuiker (hypoglykemie): De bloedsuiker (bloedglucose) is een maat voor de hoeveelheid suiker in het bloed. De bloedsuiker wordt gemeten in millimol per liter (mmol/l) Een normale nuchtere suikerwaarde ligt tussen de 4 en 8mmol/l. Een lage suikerwaarde is minder dan 3,5mmol/l;
• ziekte van Pfeiffer: Pfeiffer wordt veroorzaakt door een het Eppstein-Barr virus. Het virus is overdraagbaar via het speeksel. De ziekte wordt weleens ‘kusziekte’ genoemd, hoewel deze niet alleen door kussen wordt overgebracht. Pfeiffer gaat gepaard met vermoeidheid die weken tot maanden kan aanhouden;
• trage schildklier: De schildklier is een orgaan ter hoogte van de hals. Het orgaan maakt hormonen aan. Hormonen zijn noodzakelijk voor de groei, de stofwisseling en het zenuwstelsel. Een traag werkende schildklier maakt te weinig hormonen aan. Dit veroorzaakt gewichtstoename, broze haren, een doffe huid en vermoeidheid;
• bloedarmoede (anemie): Bloedarmoede wil zeggen dat het bloed weinig hemoglobine bevat. Hemoglobine (Hb) is een eiwit dat aan bloed een rode kleur geeft. De stof is verantwoordelijk voor het transport van zuurstof en koolstofdioxide. Zuurstof wordt van de longen naar de organen en weefsels vervoerd. Koolstofdioxide volgt de omgekeerde weg;
• lage bloeddruk (hypotensie): Het hart pompt bloed met kracht in de bloedvaten. Het bloed drukt hierdoor tegen de wanden van de bloedvaten. Dat wordt de bloeddruk genoemd. Een normale bloeddruk is ongeveer 120/80. De bloeddruk wordt gemeten in millimeter kwik (mmHg), een oude eenheid voor de mate van druk. Een lage bloeddruk is minder dan 90/60. Sommige artsen hanteren andere grenswaarden, bijvoorbeeld 100/60 voor vrouwen en 110/70 voor mannen. Volgens de Hartstichting is er sprake van lage bloeddruk wanneer er symptomen zijn.
  Als de bovendruk onder de 90 is, en de onderdruk onder de 60, is er sprake van lage bloeddruk. Overigens worden er wisselende grenswaarden gegeven voor lage bloeddruk. Een grenswaarde betekent dat er sprake is van lage bloeddruk zodra de grens van die waarde bereikt is. Sommige artsen hanteren andere grenswaarden. Bijvoorbeeld voor mannen onder de 110/70 en voor vrouwen onder 100/60. De Hartstichting stelt dat er sprake is van een lage bloeddruk zodra er symptomen merkbaar zijn.

Andere ziektes die gepaard gaan met vermoeidheid zijn fibromyalgie en de ziekte van Lyme, maar ook MS (Multiple Sclerose). Soms wordt er geen onderliggende oorzaak gevonden. In dat geval kan een verkeerde leefstijl de oorzaak zijn. Een leefstijl is een manier van leven. Voorbeelden van factoren die de leefstijl bepalen zijn het eetpatroon, beweegpatroon of roken. Langdurige vermoeidheid gaat meestal niet vanzelf over.
 
Soms houdt de vermoeidheid langer dan zes maanden aan. Dan kan er sprake zijn van het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS). Dit is een benaming voor ernstige vermoeidheid. Vermoeidheid wordt pas toegeschreven aan CVS als men ernstige problemen ervaart op het persoonlijke en beroepsmatige vlak. Enkele symptomen die CVS kenmerken zijn duizeligheid, malaise (een algemeen ziek gevoel) en spierzwakte.
 

Symptomen vermoeidheid

Vermoeidheid is een staat waarin lichaam en geest kunnen verkeren. Een vermoeide persoon is niet goed in staat om activiteiten te ondernemen. Vooral activiteiten die concentratie en reactievermogen vereisen, zoals autorijden. Daarnaast voelt deze zich slaperig. Vermoeidheid wordt niet alleen gekenmerkt door slaperigheid. Vaak zijn andere symptomen aanwezig. Deze zijn voor ieder persoon anders, zowel in duur als intensiteit. Enkele symptomen van vermoeidheid zijn:

• spierpijn;
• hoofdpijn;
• vermoeide ogen;
• snel geïrriteerd zijn;
• een lamlendig of futloos gevoel;
• schouder-, nek- en/of rugklachten;
• concentratie- en geheugenproblemen.

Voeding, vermoeidheid en energietoename

Om vermoeidheid te overwinnen is het belangrijk om de oorzaak ervan te achterhalen. Op die manier kan er gericht iets aan gedaan worden aan de energietoename. Het is aan te raden om de huisarts te bezoeken in geval van abnormale, aanhoudende vermoeidheid. Zeker als er andere klachten zijn zoals verlies van eetlust, gewichtsverlies, buikpijn of een veranderde stoelgang. Een lichamelijke oorzaak kan worden behandeld door een dokter.
 
Verkeerde voeding kan een oorzaak zijn van vermoeidheid. Het veranderen van het voedingspatroon kan klachten verminderen. Ook de klachten van vermoeidheid met een lichamelijke of onbekende oorzaak. Vermoeidheid kan worden verminderd door een regelmatig eetpatroon. Onregelmatig eten leidt tot schommelingen van de (bloed)suikerspiegel oftewel de (bloed)glucosespiegel. De suikerspiegel geeft de hoeveelheid suiker (glucose) in het bloed aan. Deze hoeveelheid verandert steeds, bijvoorbeeld door eten, drinken, bewegen, stress of griep. Het is belangrijk om de glucosespiegel op een constant niveau te houden. Het lichaam heeft veel energie nodig om een grote hoeveelheid suiker in het bloed te verwerken. Daarentegen komt het lichaam energie tekort, als de hoeveelheid suiker in het bloed te laag is. In beide situaties kan vermoeidheid optreden. Regelmatig eten kan stijging en daling van de suikerspiegel verminderen en helpen bij energietoename. Het lichaam krijgt beetje bij beetje koolhydraten binnen. Op die manier kunnen de suikers goed worden verwerkt en is er voldoende energie aanwezig. Een vezelrijke voeding kan extra helpen. Vezels zijn stoffen in de voeding die nauwelijks worden verteerd. Hierdoor komen minder suikers in het bloed terecht. Bovendien zijn vezels goed voor de stoelgang.
 
Daarnaast kan vermoeidheid worden verminderd door voldoende voedingsstoffen nemen. Voedingsstoffen zijn stoffen die noodzakelijk zijn voor allerlei processen in het lichaam. De belangrijkste voedingsstoffen zijn eiwit, koolhydraten en vet. Deze geven energie aan het lichaam. Het lichaam heeft energie nodig om goed te kunnen functioneren. Andere belangrijke stoffen zijn vitamines, mineralen en vezels. Vitamines en mineralen zijn noodzakelijk voor de groei, het herstel en het goed functioneren van het lichaam. Het grootste verschil tussen vitamines en mineralen is de herkomst. Vitamines komen uit van nature voor in voedingsmiddelen. Mineralen worden daarentegen door voedingsmiddelen opgenomen uit de aardbodem.
 
Vezels zijn een bijzonder soort koolhydraten die helpen met een goede stoelgang. Voldoende verschillende voedingsstoffen worden ingenomen door gezond en gevarieerd te eten. Inname van onvoldoende voedingsstoffen veroorzaakt tekorten. Vooral een tekort aan vitamine B en ijzer kan vermoeidheid veroorzaken. Vitamine B bestaat in acht belangrijke vormen, namelijk vitamine vitamine B1, vitamine B2, vitamine B3, vitamine B5, vitamine B6, vitamine B8, vitamine B11 (foliumzuur) en B12. Iedere vorm heeft een of meer andere functies in het lichaam. Al deze vitamines helpen echter om energie uit voedingsmiddelen te halen dus bij de energietoename. Een tekort aan energie leidt tot vermoeidheid.
 
Een ijzertekort veroorzaakt bloedarmoede: een tekort aan rode bloedcellen in het bloed. Rode bloedcellen bevatten hemoglobine. Hemoglobine (Hb) is een eiwit dat aan bloed een rode kleur geeft. Rode bloedcellen zijn helemaal gevuld met hemoglobine. Het eiwit hemoglobine is verantwoordelijk voor het transport van zuurstof van de longen naar de organen en weefsels. Deze verbruiken zuurstof voor de stofwisseling. De stofwisseling is het geheel van processen waarbij een voedingsstof wordt omgezet in een andere stof. Tijdens het zuurstofverbruik wordt koolstofdioxide gevormd. Koolstofdioxide is een afvalstof. Hemoglobine is tevens verantwoordelijk voor het transport van koolstofdioxide van de organen en weefsels naar de longen. Via de longen kan deze stof worden uitgeademd. Door bloedarmoede vervoert het bloed minder zuurstof door het lichaam. Dat veroorzaakt vermoeidheid. Tekorten kunnen worden voorkomen door zo gevarieerd mogelijk te eten. Ieder voedingsmiddel bevat een andere samenstelling van voedingsstoffen. Door veel te variëren met voedingsmiddelen krijgt men veel verschillende voedingsstoffen binnen. Uitdroging kan overigens ook vermoeidheid veroorzaken.
 
Vegetariërs en veganisten hebben meer kans op vermoeidheid. Doordat deze weinig dierlijke producten eten, hebben zij eerder een tekort aan vitamine B, met name vitamine B12.
 

Leefstijl en vermoeidheid

Naast voedingsadviezen kunnen ook leefstijladviezen wordt geadviseerd voor een energietoename. Vermoeidheid kan mede worden bestreden door:

• Het slaapritme te verbeteren. Een goede nachtrust vormt de basis voor de dagelijkse energie. De kwaliteit van de slaap is belangrijker dan de duur. Hoe dieper men slaapt, hoe meer men uitrust. Een korte, maar diepe slaap (een dutje) kan dus meer effect hebben op de energietoename dan een twee uur durende slaap.
• Het lichaam te versterken. Regelmatig bewegen maakt het lichaam sterker. Hoe fitter het lichaam is, hoe meer energie het heeft. Het lichaam wordt goed doorbloed en de waarden van een aantal belangrijke stoffen worden verhoogd. Zo pept sporten lichaam en geest op.
• Het hoofd leeg te maken. Stress veroorzaakt energieverlies, want ronddwalende gedachten door problemen maken moe. Ontspannen kan helpen om meer energie te krijgen. Er zijn verschillende manieren om te ontspannen, zoals ademhalingsoefeningen doen, rustmomenten pakken en ergernissen vermijden.

Onderzoek vermoeidheid en energietoename

• Volgens Nederlands onderzoek is het aantal vermoeide mensen tussen de jaren 1987 en 2005 verdubbeld. Een derde van de Nederlanders is vermoeid. Ongeveer 10% van deze mensen heeft langer dan een half jaar last van vermoeidheidsklachten. Zo’n 6% van de Nederlanders gaat naar de huisarts met vermoeidheidsklachten.
• 20-40% van de ex-kankerpatiënten heeft veel last van vermoeidheid. Hetzelfde geldt voor 70% van de mensen met Multiple Sclerose (MS) en 40% van diabetespatiënten. Vermoeidheid speelt ook een grote rol in het leven van mensen met reuma en spierziekten.
• Vrouwen kunnen mogelijk een lange tijd onverklaarbaar moe zijn door een ijzertekort. In een onderzoek nam vermoeidheid met 50% af door twaalf weken extra ijzer in te nemen. Mogelijk is ijzergebrek een oorzaak van vermoeidheid die veel over het hoofd wordt gezien. Vrouwen die vermoeid zijn kunnen voordeel hebben van een supplement met ijzer.
• Bepaalde voedingsmiddelen zouden het energieniveau doen dalen of stijgen. Volgens onderzoek klagen mensen die regelmatig alcohol en tussendoortjes gebruiken vaker over minder energie. Spirulina zorgt mogelijk voor meer energie. Spirulina is een microscopisch kleine, blauwgroene alg. De alg bevat alle eiwitten die het lichaam nodig heeft. Daarnaast bevat ze veel mineralen. Hierdoor kan spirulina worden gezien als een voedingssupplement. Een supplement is een aanvulling op de dagelijkse voeding in de vorm van een pil of poeder. Spirulina zou nog meer positieve eigenschappen hebben. De meeste zijn echter niet wetenschappelijk bewezen.

Externe informatie vermoeidheid of producten

We zijn extern onderstaande boeken en producten, betreffende vermoeidheid en energietoename, voor u tegengekomen:

• Het Energie Herstelplan. Auteurs Marijke de Waal Malefijt & Tanja Visser, Nederlands, 280 pagina’s. De lever speelt een centrale rol in de energiebalans. Door gezond te eten en te bewegen kan iedereen de leverfuncties enorm beïnvloeden. Met een achtstappenmethode biedt het boek een energieherstelplan.
• Het Energie-Kookboek. Auteur Rachael Anne Hill, Nederlands, 127 pagina’s. In dit boek toont de voedsel- en fitnessexpert Rachael Anne Hill de voordelen van het laten staan van voedsel dat snel zijn energie afgeeft of hoge GI-waarden (Glykemische Index) heeft, door dit te vervangen door voedzame, eerlijke alternatieven die hun energie langzamer vrijgeven en lage GI-waarden hebben.
• Het Energie Kookboek. Auteurs N. Chilton & D. Chilton, Nederlands, 144 pagina’s. Dit vegetarische kookboekje geeft recepten voor soepen, salades, voor-, bij-, hoofd- en nagerechten en voor feestelijke hapjes. De keuze van de recepten is beïnvloed door de mediterrane en Indiase keuken.
• Voeding volgens de vijf elementen. Auteur Barbara Temelie, Nederlands, 114 pagina’s. Chinese genees- en voedingswijze plaatst de energetische werking van voedingsmiddelen op de voorgrond en laat zien hoe wij met behulp van deze voedingsleer onze lichamelijke en geestelijke activiteiten, onze gevoelens en ons gedrag in de samenleving kunnen beïnvloeden.
• Meer energie! e-BOOK. Auteur Meijke van Herwijnen, Nederlands. Het is geschreven om je te laten begrijpen hoe je je energie bent kwijt geraakt. Hoe je vermoeider bent geworden dan je eigenlijk wilt. Maar vooral ook om je te laten zien hoe je stap voor stap iets aan je situatie kunt veranderen.
• Marcus Rohrer Spirulina Energie & Weerstand. Te gebruiken bij algehele vermoeidheid, voor een snel herstel na ziekte, ter ondersteuning bij grote inspanningen en voor betere prestaties in werk, sport en studie.

Terug