Hoofdpijn

 
Hoofdpijn kent vele vormen en verschillende oorzaken. Meer dan 99% van alle hoofdpijn is spanningshoofdpijn of migraine. Van de Nederlanders heeft 1 op de 5 er minstens één dag in de week last van. Het kan erg vervelend zijn. Het kan iemand belemmeren in de dagelijkse bezigheden. Mensen willen er het liefst zo snel mogelijk vanaf. Voeding kan daarin een belangrijk rol spelen. Van bepaalde voedingsmiddelen is bekend dat het de klachten kan uitlokken.
 

Hoofdpijn symptomen

Hoofdpijn kent verschillende vormen. Er kan sprake zijn van spanningshoofdpijn, migraine, clusterhoofdpijn, medicijnafhankelijke en hormonale hoofdpijn. Deze typen verschillen in kenmerken en duur.
 
Spanningshoofdpijn
Er kan sprake zijn van spanningshoofdpijn wanneer aan minimaal twee van onderstaande kenmerken wordt voldaan:

• spanningshoofdpijn uit zich in pijn aan beide kanten van het hoofd;
• lichamelijke inspanning verlicht de pijn niet. Maar de pijn wordt meestal ook niet erger;
• de pijn wordt vaak omschreven alsof er een band om het hoofd zit. Dit voelt aan als een drukkende, knellende pijn.

Bijkomende symptomen kunnen zijn: stijve nek en/of pijnlijke schouders, misselijkheid en gevoeligheid voor harde geluiden of fel licht. Misselijkheid kan zorgen voor verlies van eetlust. Depressiviteit kan voorkomen wanneer de spanningshoofdpijn chronisch wordt. Chronisch betekent dat de pijn meer dan 15 dagen per maand of gemiddeld 3 keer per week optreedt. Gewoonlijk duurt spanningshoofdpijn 30 minuten tot maximaal 7 dagen.
 
Migraine
Migraine komt in Nederland bij ongeveer 2,5 miljoen patiënten voor. Een aanval duurt gemiddeld 4 tot 72 uur. Het kenmerkt zich door heftige bonzende of kloppende pijn. De pijn bevindt zich vaak aan één kant van het hoofd. De pijn kan samen gaan met misselijkheid en/of braken. Lichamelijke inspanning maakt de pijn erger. Overgevoeligheid voor licht en geluid of het waarnemen van een aura kan ook voorkomen. Een aura is te herkennen aan tintelingen aan één kant van het lichaam, krachtverlies en het zien van lichtflitsen, vlekken of sterretjes. Daarnaast kan de spraak verstoort zijn. Een aura kan 10 tot 60 minuten aanhouden.
 
Bijkomende symptomen kunnen zijn: vervormingen van zicht en geluid, moeite met spreken en luisteren, déjà-vu gevoel, tijdelijk versnelde hartslag, koorts, rillingen en transpiratie. Het verschilt per persoon welke bijverschijnselen optreden.
 
Migraine en/of spanningshoofdpijn kan op jonge leeftijd bij kinderen ontstaan. Dit kan de school- en sportprestaties nadelig beïnvloeden. Deze typen hoofdpijn ontstaan bij kinderen vaak door een slaaptekort. In tegenstelling tot volwassenen duurt een migraineaanval bij kinderen iets korter. Gemiddeld 2 tot 48 uur. Kinderen kunnen vooraf onrustig, moe of prikkelbaar zijn.
 
Clusterhoofdpijn
Clusterhoofdpijn is een aan migraine verwachte hoofdpijnvorm. Net als migraine, komt clusterhoofdpijn in aanvallen. Bij clusterhoofdpijn kan een aanval 15 minuten tot 3 uur duren. Per 24 uur kan iemand meerder aanvallen krijgen. Een aanval kenmerkt zich door een heftige, stekende pijn achter één oog. Het oog ziet rood, traant en is opgezwollen. Een loopneus kan ook een symptoom zijn. De pijn kan bij een clusterhoofdpijnaanval flink toenemen. In dat geval is stil blijven zitten vrijwel onmogelijk. Het is niet aan te raden, maar sommige mensen zouden dan het liefst met het hoofd tegen de muur bonken.
 
Medicijnafhankelijke hoofdpijn
Hoofdpijn bij medicijngebruik wordt vaak geassocieerd met ziekte. Het kan een symptoom van ziekte zijn. Griep kan bijvoorbeeld flinke hoofdpijn met zich meebrengen. In dit soort gevallen is het niet zinvol de hoofdpijn te bestrijden. Het bestrijden van de onderliggende oorzaak, de griep, zal effectiever zijn. Van medicijnafhankelijke hoofdpijn is sprake wanneer de pijn ontstaat bij langdurige gebruik van pijnstillers. Langdurig houdt in drie maanden of meer achtereen teveel pijnstillers gebruiken. Deze vorm van pijn kan verdwijnen door het gebruik van medicatie te verminderen.
 
Hormonale hoofdpijn
Bekende menstruatieklachten zijn: buikpijn, rugpijn, stemmingswisselingen en slecht slapen. Er zijn vrouwen die rondom bijna elke menstruatie last krijgen van hoofdpijn. Dit type wordt hormonale hoofdpijn genoemd. De ernst kan per periode variëren.
 

Oorzaken hoofdpijn

Spanningshoofdpijn is een teken van overspanning van bepaalde spieren. Migraine ontstaat door verwijding van de bloedvaten. Het is echter niet bekend hoe clusterhoofdpijn ontstaat. Hiernaar wordt nog onderzoek gedaan. Hoe deze processen in het lichaam precies de pijn veroorzaken, is nog niet duidelijk. Het is wel duidelijk dat verschillende factoren aan het ontstaan van de pijn kunnen bijdragen:

• weersveranderingen: Koud of vochtig weer
• trauma aan het hoofd: Bijvoorbeeld door een ongeval;
• oogklachten: Zoals ingespannen kijken bij onvoldoende licht;
• hormoonveranderingen: Bijvoorbeeld rond de menstruatieperiode;
• plotselinge temperatuurdaling: Wordt ook wel ijshoofdpijn genoemd;
• langdurige inspanningen: Zoals sporten of in gespannen houding werken;
• ziekte: Zoals griep, hoge bloeddruk, vergiftiging, infecties en ontstekingen;
• onregelmatige leefstijl: Zoals te weinig of te veel slaap of het overslaan van maaltijden;
• slecht werkende darmfunctie: Dat kan leiden tot verstopping. Een verstopping kan deze pijn met zich meebrengen;
• alcoholmisbruik: Zoals een kater. Alcohol verhoogt de vochtafscheiding. Hierdoor wordt het vocht in de hersenen minder. Minder vocht betekent dat de hersenen een beetje tegen de schedel aan gedrukt worden. De hersenen worden gevoeliger voor beweging. Dit kan hoofdpijn veroorzaken.
• roken: Dit beïnvloedt de bloedsomloop en bloedvaten. Een slechte doorbloeding van de bloedvaten naar de hersenen kan een oorzaak zijn van hoofdpijn.
• te weinig drinken: Kan uitdroging veroorzaken. Uitdroging is een tekort aan vocht in het lichaam. Hersenen hebben vocht nodig. Bij een tekort aan vocht worden hersenen gevoeliger voor beweging. Dit kan hoofdpijn veroorzaken.
• stress, psychische of emotionele problemen: Deze factoren verhogen de spanning van de spieren in het lichaam. Ontstressen kan ook juist hoofdpijn veroorzaken. Door het rustig aan te doen na een periode van stress is het lichaam tijdelijk gevoeliger voor prikkels.
• voeding: Zie uitleg onder kopje ‘voeding en hoofdpijn’.

Voeding en hoofdpijn

Hoofdpijn kan een gevolg zijn na het eten van een bepaald voedingsmiddel. Voeding kan ook een andere reeds bestaande pijn verergeren. Via eliminatie kan achterhaalt worden welk voedingsmiddel de hoofdpijn veroorzaakt. Eliminatie houdt in dat een verdacht voedingsmiddel uit de voeding wordt weggelaten. Verdwijnt de hoofdpijn hierdoor? Dan is de kans groot dat dat voedingsmiddel de boosdoener was. Het is verstandig om niet klakkeloos allerlei verdachte voedingsmiddelen uit de voeding te verwijderen. Dit zou kunnen leiden tot onnodige tekorten. Bovendien is het uitblijven van hoofdpijn geen garantie dat het dat voedingsmiddel was. Het kan andere oorzaken hebben. Maar het kan ook vanzelf verdwenen zijn. In dat geval zou het verdwijnen van de pijn na eliminatie puur toeval zijn. Elimineren is dus niet zo eenvoudig als het lijkt. Een diëtist kan hierin adviseren. Bekende voedingsstoffen die in relatie worden gebracht met hoofdpijn zijn: geur-, kleur- en smaakstoffen. Maar ook te zout eten en te weinig vocht kunnen veroorzakers zijn. Bij een gebrek aan vocht kunnen afvalstoffen minder goed worden afgevoerd. Te veel afvalstoffen in het lichaam kan hoofdpijn veroorzaken. Voldoende vocht draagt daarnaast bij aan het voorkomen van verstoppingen. Te zout eten kan ervoor zorgen dat de bloedvaten vernauwen. Dit werkt bloeddruk verhogend. Een hoge bloeddruk kan hoofdpijn tot gevolg hebben.
 

Beweging en hoofdpijn

Beweging kan als een vorm van ontspanning worden gezien. Hierdoor kan het hoofdpijn voorkomen. Er zijn echter mensen die juist door beweging of te sporten hoofdpijn krijgen. Het gaat dan met name om spanningshoofdpijn en migraine. Hoofdpijn treedt in die gevallen vooral op na het leveren van zware lichamelijke inspanning. Topsporters die onder druk presteren hebben een grotere kans op het krijgen van hoofdpijn. De spanning voor een wedstrijd of de ontspanning achteraf kunnen hoofdpijn veroorzaken. Dit heeft te maken met het wijder en nauwer worden van de bloedvaten in de hersenen. Dit soort klachten kunnen voorkomen worden. Een goede opwarming (warming-up) en verkoeling (cooling-down) van het lichaam zijn daarbij belangrijk.
 
Hoofdpijn kan ook ontstaan door een tekort aan vocht of koolhydraten. Koolhydraten worden ook wel suikers genoemd. Het lichaam krijgt dit binnen via de voeding. In het lichaam dienen koolhydraten vooral als brandstof. Met name de hersenen hebben suiker nodig om goed te kunnen functioneren. Naast de hersenen gebruiken onder andere de spieren ook suiker als brandstof. Tijdens een langdurige inspanning hebben de spieren veel koolhydraten nodig. Hierdoor kan het voorkomen dat de hersenen (tijdelijk) te weinig suiker ontvangen. Dit kan hoofdpijn veroorzaken. Daarnaast gaat sporten gepaard met vochtverlies. Via zweet verliest het lichaam veel vocht. Onvoldoende aanvulling van vocht tijdens en na de inspanning kunnen hoofdpijn veroorzaken. Een vochttekort ontstaat in het bijzonder als er met warm weer wordt gesport. Hoofdpijn is dan een van de eerste symptomen van oververhitting.
 

Hoofdpijn wetenswaardigheden

• Spanningshoofdpijn komt over het algemeen meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Vermoedelijk spelen hormonale factoren, verschil in lichaamsbouw en lichaamshouding een rol. De precieze reden is overigens niet bekend.
• Van de mensen met migraine heeft 33% tijdens een aanval last van een aura.
• Mensen kunnen meerdere hoofdpijnen hebben. Van de mensen met migraine heeft 30-40% ook wel eens last van spanningshoofdpijn.
• Van de Nederlandse vrouwen geeft 1 op de 12 aan rond de menstruatieperiode last te hebben van migraine.
• Oudere vrouwen schijnen vaker last te hebben van hoofdpijn dan jongere vrouwen.
• Onderzoek toont aan dat 59% van de vrouwen nog nooit voor hoofdpijn een huisarts hebben bezocht.
• Binnen de EU heeft 56,1% van de volwassenen last van hoofdpijn en/of migraine. Dit heeft tot gevolg dat die mensen zich in totaal 190 miljoen werkdagen hebben ziek gemeld. Dit komt neer op een verlies van 155 miljard euro.

Behandeling hoofdpijn

De behandeling van hoofdpijn verschilt sterk per persoon. Dit is afhankelijk van de soort hoofdpijn en de oorzaak. Voor het achterhalen van de oorzaak wordt in veel gevallen gebruikt gemaakt van een hoofdpijndagboek. Via het bijhouden van zo’n dagboek kan er een verband worden gelegd tussen een bepaalde situatie of voedingsmiddelen die hoofdpijn veroorzaken. Dit maakt hoofdpijn beter behandelbaar. De behandelingen van hoofdpijn kunnen grofweg in twee groepen worden ingedeeld: behandeling gericht op het voorkómen van hoofdpijn en behandeling gericht op pijnbestrijding. Bij het voorkomen van hoofdpijn gaat de aandacht uit naar een goede leefstijl, goede lichaamshouding en goede voeding.
 
Pijnbestrijding kan uit verschillende methoden bestaan:

• Medicatie: Dit is de meest voorkomende behandeling van hoofdpijn. Veel mensen kopen pijnstillers bij de drogist. Vooral bij migraine worden medicijnen voorgeschreven door een arts. Er zijn veel medicijnen die hoofdpijn kunnen verlichten. Deze kunnen echter wel bijwerkingen hebben. Zo kan veelvuldig gebruik van pijnstillers medicijnafhankelijke hoofdpijn veroorzaken. Andere bijwerkingen staan in de bijsluiter van het medicijn. Bij hoofdpijn veroorzaakt door chronische spanning of depressie is het gebruik van pijnstillers niet aan te raden. Hiervoor dient de onderliggende oorzaak te worden aangepakt.
• Alternatieve geneeswijze: De laatste jaren zijn mensen echter wat terughoudender geworden met het slikken van medicijnen. Er wordt vaker een beroep gedaan op de zogenaamde alternatieve geneeswijze. Dit omvat alle therapieën, behandelingen en geneesmiddelen waarvan de werking nog niet wetenschappelijk is bewezen. Hierbij valt te denken aan acupunctuur, massage en homeopathie. Acupunctuur is een Chinese geneeswijze. Hierbij worden naaldjes in het lichaam geprikt. Door middel van deze naalden kunnen bepaalde energiebanen worden geactiveerd. Hierdoor zou de doorstroming van energie door het lichaam worden gestimuleerd. Daarnaast zou het ontspannend werken. Deze beide aspecten zouden hoofdpijn verminderen. Het resultaat kan echter per persoon verschillen. Massage kan net als acupunctuur ontspannend zijn. Hierdoor kan de spanning op de spieren afnemen. Dit kan de klachten verlichten. Een massage kan echter ook juist hoofdpijn veroorzaken. Meestal heeft dit te maken met uitdroging. Tijdens het masseren wordt er veel druk op het lichaam uitgeoefend en komt er veel warmte vrij. Dit zorgt ervoor dat bloedvaten zich verwijden. Hierdoor neemt de bloedtoevoer in het lichaam naar organen en weefsels toe. Er stroomt ook meer bloed naar de hersenen. Hier zetten de bloedvaten uit. Dit kan bij sommige mensen hoofdpijn veroorzaken. Homeopathie is een natuurlijke geneeswijze. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een stof die bij een gezond iemand juist klachten zou veroorzaken. Deze stof wordt echter in kleine hoeveelheden voorgeschreven. De gedachte hierachter is dat het lichaam hierdoor een natuurlijk genezingsproces in werking zet. Er zijn verschillende homeopathische middelen tegen hoofdpijn verkrijgbaar. Enkele voorbeelden zijn: wolfskers, jasmijnwinde en cyclaam. Over het algemeen zijn dit soort middelen bedoeld voor lichte en tijdelijke hoofdpijnklachten.
• Ontspanningsoefeningen: Vooral spanningshoofdpijn kan hiermee worden verminderd. Het is raadzaam dit onder deskundige begeleiding te doen. Denk bijvoorbeeld aan fysiotherapie of mensendieck. Fysiotherapie is gebaseerd op het creëren van meer bewegingsvrijheid en/of het verminderen van pijn. Dit kan door middel van oefeningen of het kraken (rechtzetten) van botten of wervels. Hierbij kunnen ook andere technieken, apparaten of hulpmiddelen worden gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn massage of bepaalde oefeningen met fitnessapparaten. Mensendieck ofwel oefentherapie richt zich vooral op het verbeteren van de houding en bewegingen. Dit kan lichamelijke klachten verminderen of doen verdwijnen. Er worden vooral oefeningen gedaan gericht op het versterken van de spieren. Hiermee kan overbelasting worden voorkomen of verminderd. In tegenstelling tot fysiotherapie worden hierbij geen andere apparaten of hulpmiddelen toegepast.

Hoofdpijn onderzoek

• Het gebruik van pijnstillers kan hoofdpijn erger maken. Dat blijkt uit onderzoek in verschillende landen naar spanningshoofdpijn.
• Psychologisch onderzoek toont aan dat 3D films een grotere kans op hoofdpijn geven.
• Onderzoekers denken dat ijshoofdpijn waarschijnlijk wordt veroorzaakt door één bepaald bloedvat in het hoofd. Dit bloedvat wordt wijder als reactie op kou. Deze reactie zorgt ervoor dat er extra warm bloed door de hersenen stroomt. Dit is nodig om de hersenen op temperatuur te houden.
• Uit een Noors onderzoek blijkt dat jongeren die ongezond leven vaker last van hoofdpijn hebben. Deze jongeren zijn vergeleken met leeftijdgenootjes die gezonder leven. Onder ongezonde leefstijl wordt verstaan te zwaar zijn, roken en weinig bewegen. De precies oorzaak is nog niet duidelijk.

Externe informatie of producten

We zijn extern onderstaande boeken en producten, betreffende hoofdpijn, voor u tegengekomen:

• Leven met chronische hoofdpijn. Auteur Alexandra De Bruijn-Kofman, Nederlands, 170 pagina’s. Een beknopt, overzichtelijk boekje dat in vogelvlucht de diverse aspecten van hoofdpijn beschrijft met nadruk op de stapsgewijze gedragsverandering. Er is een 45 minuten durende cd bij met de algemeen gebruikelijke ontspanningsoefeningen.
• Vechten met gerechten tegen hoofdpijn en migraine. Auteurs Titi Koolsbergen & Janneke Vreugdenhil, Nederlands, 144 pagina’s. Dit boekje behandelt voeding bij hoofdpijn en migraine. de beschreven dieetadviezen zijn niet opgesteld volgens de reguliere geneeswijzen en ook niet (alle) gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.
• Zorgboek hoofdpijn. Nederlands, 240 pagina’s. Overzichtelijk en begrijpelijk de verschillende vormen van hoofdpijn, behandeling, zelfzorg en psychische en maatschappelijke gevolgen beschreven. Het boek geeft een goed overzicht, vooral voor patiënten met chronische hoofdpijnklachten, en geeft ook veel aandacht aan niet-medicamenteuze aspecten.
• Hoofdpijn, oorzaken, symptomen en behandelingen. Auteurs Claire De Brabandere & Koen Pameleire, Nederlands, 160 pagina’s. In dit vlot geschreven boek worden de meest voorkomende vormen van hoofdpijn besproken. De praktische informatie wordt aangevuld met herkenbare getuigenissen. Dat maakt van dit boek een onmisbaar werk voor hoofdpijnlijders en hun omgeving.
• Leidapharm Paracetamol 1000 mg, Zetpillen, Pijnstillers.

Terug